QHT-lər qeyri-komersiya məqsədi daşımaqla humanitar, təhsil, səhiyyə, ictimai – siyasi, sosial, insan hüquqları və ətraf mühitin qorunması sahələrini əhatə edirlər. QHT yaratmaq üçün təsisçilər əvvəlcə özləri üçün aydın missiya və məqsəd təyin etməlidirlər. Daha sonra təşkilatın məqsədinə uyğun gələcək fəaliyyət istiqamətləri müəyyənləşdirilir və Nizamnamə tərtib olunur.

Hüquqi şəxs kimi formalizasiya üçün dövlət qeydiyyatından keçmək əhəmiyyətli olur. Dövlət qeydiyyatı üçün tələb olunan sənədlər arasında Nizamnamə, Təsis yığıncağının protokolu, Ərizə, Təsisçilərin şəxsiyyət vəsiqəsinin surəti, Hüquqi ünvan, Möhür və ştampın eskizi, QHT yaradılması üçün dövlət rüsumunun qəbzi var.

Azərbaycan Ədliyyə Nazirliyinə təqdim edilmiş bu sənədlər əsasında QHT-lər dövlət qeydiyyatından keçirlər. Qanunvericilik və digər hüquqi normativlərə əsaslanaraq QHT-lərin qeydiyyat prosesi həyata keçirilir.

Azərbaycanda QHT yaradılması qaydaları və fəaliyyəti “Hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı və dövlət reyestri haqqında”, “Qeyri-hökumət təşkilatları (ictimai birliklər və fondlar) haqqında” qanunları və Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi ilə tənzimlənir.

Qeyri-hökumət təşkilatları (ictimai birliklər və fondlar) haqqında qanun, ictimai birliki “ictimai maraqlar əsasında birləşmiş bir neçə fiziki və (və ya) hüquqi şəxsin təşəbbüsü ilə yaradılmış könüllü, özünüidarəedən, öz fəaliyyətinin əsas məqsədi kimi gəlir əldə etməyi nəzərdə tutmayan və əldə edilən gəliri öz üzvləri arasında bölməyən qeyri-hökumət təşkilatı” kimi təyin edir.

QHT-lər layihə və digər fəaliyyət proseslərindən əldə olunan gəliri təsisçilər arasında bölünməməklə və yalnız məqsəd və missiyanın həyata keçirilməsi üçün istifadə etməklə qeyri-mənfəətli təşkilat sayılır.

Qeyri-mənfəətli təşkilatlar genə də yaşlı nəslin ictimai fəaliyyətlərində daha çox iştirak etdiyi ölkələrdə rast gəlinir. Bu təşkilatlar ömürləri boyu çalışan və pensiyaya çıxan insanların sosial, xeyriyyə, mədəni, təhsil və digər ictimai-faydalı məqsədlər üçün bir araya gəldiyi yerlərdir.